Kısaltması VKİ olan vücut kitle indeksi veya diğer adıyla boy kilo endeksi, bireyin vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun (m cinsinden) karesine (BKI=kg/m2) bölünmesiyle elde edilen bir değerdir. Boy kilo endeksi olarak da bilinen bu değerler DSÖ'nün obezite sınıflandırmasını esas almaktadır.
VKİ hesaplama, boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının tahmin edilmesinde kullanılırken vücuttaki yağ dağılımı hakkında bilgi vermez. Vücut kitle endeksi hesaplamasının en önemli işlevi kişinin sağlıklı bir kiloda olup olmadığının belirlenmesi ve obezite tespitinin yapılmasıdır.
Vücut Kitle İndeksi (VKİ Hesaplama) Nasıl Hesaplanır?
Vücut kitle indeksi(VKİ), kilogram cinsinden ağırlığın metre cinsinden boyun karesine bölünmesi (kg/boy²) ile hesaplanır. Bu formül kişinin boy ve kilosu dikkate alındığında sağlıklı bir kiloda olup olmadığını anlamak için kullanılır. Obezite riski ve vücuttaki yağ oranı için tahmini bir değer elde edilir.
Boy Kilo Endeksi Hesaplama(BKİ) Formülü
BKİ hesaplama formülü: Boy Kilo Endeksi (BKİ) = Kilo/boy² (boyun karesi) şeklindedir.
Örneğin; 70 kilogram ağırlığındaki bir kişinin boyu 1.75 metre ise şu şekilde hesaplanabilir:
70 / (1.75 x 1.75) = 22.86
Çocuklarda boy kilo endeksi hesaplama
Çocuk vücut kitle endeksi hesaplama (VKİ hesaplama) için cinsiyet, boy, kilo ve yaş bilgileri gerekmektedir. Kilo / (boy x boy) formulü ile çocuğun boy kilo endeksi elde edilebilir. Çocuklarda kilo ve boy takibi uzman doktorlardan görüş alınarak persantil eğrileriyle hesaplanabilir.
Vücut kitle endeksi ile obezite hesaplama
Kişinin kilosu ve boyunun karesine bölünmesiyle ortaya çıkan vücut kitle indeksi (VKİ), formülünde çıkan sonuca göre değer tablosundan obezite hesaplanabilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün referans aralığı dikkate alınarak, değeri 30’un üzerinde olan kişiler obez, 40’ın üzeri olan kişiler ise morbid obez, 50 ve üzeri ise süper obez olarak kabul edilir.
Boy Kilo Endeksi Değerleri Nelerdir?
Boy kilo endeksi yani vücut kitle indeksi (VKİ), kişinin vücudundaki kilo fazlalığı ve yağ oranı hakkında fikir vermek ve obezitenin belirlenmesi için kullanılır. VKİ hesaplaması sonucunda ortaya çıkan vücut kitle endeksi değerleri aşağıdaki gibidir:
18.5 ve altı bir değer zayıf
18.5 - 24.9 arasındaki değer normal kilolu
25.0 - 29.9 arasındaki değer fazla kilolu
30.0 - 34.9 arasındaki değere 1. derece obezite
35.0 - 39.9 arasındaki değer 2. derece obezite (aşırı obez)
40 ve üstü bir değer ise 3. derece obezite (morbid obezite) olarak kabul görmektedir.
Yaşa Göre Vücut Kitle İndeksi Nasıl Olmalıdır?
VKİ(BKİ) yaşa göre değişiklik gösterebilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği yaşa göre VKİ hesaplaması sonucu belirlenen VKİ değerleri şu şekildedir:
19-24 yaş aralığı için; 19-24,
25-34 yaş aralığı için; 20-25,
45-54 yaş aralığı için 22-27,
55-64 yaş aralığı için 23-28,
65 yaş ve üzeri için ideal değer 24-29 olmalıdır.
Çocuklarda vücut kitle indeksi kaç olmalıdır?
Çocuk ve adölesanlarda (ergenlik dönemi), yetişkinlerde olduğu gibi belli bir sınıflandırma bulunmamaktadır. Fazla kilolu olma ve obezitenin tanımlanmasında farklı yaklaşımlar vardır. En sık kullanılan yöntemlerden birisi yüzdelik (persentil) ve z skoru değerlerinin kullanılmasıdır.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından en son yayımlanan referans aralığına göre obezitenin sınıflandırılması yapılmaktadır. Bu referanslara göre 5 yaşın altındaki çocuklarda fazla kiloluluk >+2 SD veya >97. yüzdelik (persentil), obezite ise >+3 SD veya >99.yüzdelik olarak tanımlanmaktadır. 5-19 yaş grubundaki çocuklar ve adölesanlarda ise fazla kiloluluk >+1 SD veya >85.yüzdeliğin üzeri, obezite ise >+2 SD veya >97.yüzdeliğin üzeri olarak tanımlanmaktadır.
Vücut Kitle İndeksi Sınıflandırması Neye Göre Değerlendirilir?
Vücut kitle endeksi sınıflandırması yaş ve cinsiyete göre değişkenlik gösterir. Dolayısıyla bireyi değerlendirirken tek başına BKİ ile değil, mümkünse vücut analizi ve bel çevresi ölçümlerini de göz önünde bulundurmak daha doğrudur. Vücuttaki toplam yağ miktarından çok, yağın vücutta bulunduğu bölge ve dağılımı daha önemlidir. Çünkü vücuttaki yağın bulunduğu bölge ve dağılımı, hastalıkların morbidite ve mortalitesi ile ilişkilendirilmektedir.
Vücut Kitle İndeksi Hesaplamanın Önemi Nedir?
Vücut kitle indeksi hesaplaması ile vücuttaki yağ oranı ve kilo değeri elde edilir. Bu değerler kişinin yaşına ve boyuna göre kaç kilo olması gerektiğini belirler. Bu belirleme aslında obezite hastalığı teşhisinin temelini oluşturur. Yaşa göre kişilerdeki yağ ve kilo oranı dönem dönem belirli faktörlere bağlı olarak artıp azalabilir. Burada amaç yağ ve kilo oranını dengede tutmaktır. Bunun için de kişinin sağlıklı beslenmesi ve düzenli olarak fiziksel egzersiz yapması gerekir.
Obeziteyi belirlemek için yaygın olarak kullanılır
Kişinin ideal kilosu ve yağ oranı bu hesaplama ile belirlenebilir
Önemli bir ölçü olsa da vücut yağ oranı için tek başına bir belirleyici değildir